بسته بندی چیست؟ نقش بسته بندی + تعاریف

بسته بندی چیست؟

حتما تا کنون در فروشگاهی بین انتخاب محصولات مختلف تردید داشته اید؛ به فکر این هستید که کدام محصول خوشمزه تر است؛ کدام محصول بسته بندی شیک تری دارد؛ کدام محصول خدمات پس از فروش بهتری دارد؛ کدام محصول در زندگی روز مره شما تاثیر مثبتی دارد؛ و موارد بسیار زیاد دیگری که  باعث شده است بین انتخاب خودتان تردید کنید. یکی از مواردی که قطعا شما را به فکر فرو برده است نوع بسته بندی می باشد که تولید کننده برای محصول خود استفاده کرده است.

این بسته بندی ممکن است بخاطر رنگ جذاب،ساختار جذاب و یا تایپوگرافی که در طرح خود استفاده کرده است شما را مجذوب کند، یا حتی بخاطر نوع حفاظتی که از محصول دارد شما را وادار به خرید کند چرا که برای شما مهم است برخی از محصولات ماندگاری بیشتری برای تان داشته باشد.

ما روزانه با تعداد بسته بندی خیلی زیادی سر و کار داریم: شامپویی که در حمام قرار گرفته است، نایلون فریزری که مادرتان برای فریز کردن محصولات در یخچال فریز استفاده می کند، بطری آبی که با خود به باشگاه می برید، قاب گوشی که باعث استحکام تلفن همراه شما شده است، نایلون پلاستیکی که خرید هایتان را داخل اش قرار می دهید، کارتن هایی که به هنگام کوچ کردن وسایل منزلتان را داخل اش قرار می دهید، سلفونی که بر روی سالاد می کشید: اینها همگی مثال هایی از یک بسته بندی هستند. پس خواه یا ناخواه ما روزانه با صد ها بسته بندی برخورد مستقیم و غیر مستقیم داریم.

دوره آموزش طراحی بسته بندی و لیبل

علیرضا ازلگینی10:30:00

وظایف یک بسته بندی

فرض کنید جلوی قفسه محصولات یک فروشگاه ایستاده اید که داخل این قفسه فقط خامه صبحانه چیده شده است اما هیچ کدام از این بسته بندی ها دارای طرح و نقش نیستند و حتی ساختار مشابه ای دارند. برای انتخاب خامه صبحانه دلخواه خود هیچ گزینه ای ندارید زیرا نمی توانید تشخیص دهید که کدام خامه صبحانه محصول کدام تولید کننده است. حالا قفسه ای را تجسم کنید که تعداد زیادی خامه صبحانه شرکت کاله و تعداد زیادی خامه صبحانه شرکت میهن قرار گرفته است. با توجه به سلیقه شخصی خود می توانید محصول مد نظر خود را انتخاب و خرید کنید.

با توجه به تعاریف بالا می توانیم برای هر بسته بندی دو وظیفه بنیادی تعریف کنیم:

• حفاظت از محصول
• برندینگِ محصول/کارخانه

یک بسته بندی ممکن است هر دوی این وظایف یا یکی از آنها را بر عهده بگیرد.

حفاظت از محصول

وظیفه نخست هر بسته بندی حفاظت از محصولی می باشد که در داخل اش قرار می گیرد. محصول شما ممکن است مایع، جامد، پودر، نیمه جامد و یا حتی گاز باشد(مثل اسپری خوش بو کننده) .

بنا براین طراح بسته بندی موظف است بسته بندی طراحی کند که تحت شرایط مختلف از محصول محافظت کند. در مثال خامه صبحانه فرض کنید که به جای استفاده از فیلم های مقاوم از فیلم نایلونی استفاده شود، در این صورت ممکن است با وارد شدن فشار اندکی به بسته بندی آسیب جدی به آن وارد شده و در نتیجه محصول نیز دست خور تغییرات شود. یا فرض کنید برای یک گلدان چینی که محصولی شکننده و آسیب پذیر می باشد، به جای بسته بندی کارتنی از بسته بندی مقوایی استفاده کنیم، در این صورت احتمال آسیب فیزیکی به محصول بسیار افزایش می یابد.

بخوانید: انواع بسته بندی [از جنبه کاربرد و متریال]

برندینگِ محصول/کارخانه

یکی دیگر از وظایف یک بسته بندی ایجاد ارتباط احساسی با مشتری یا مصرف کننده می باشد. وقتی که به یک فروشگاه مراجعه می کنید با سیل عظیمی از برند های مختلف روبرو می شوید. انسان به طور غریزی به دنبال زیبایی است، اگر هیچ تجربه قبلی از برند نداشته باشید به سراغ محصولی می روید که از طرح دلنشین و زیبایی روی بسته بندی خود استفاده کرده است؛ ممکن است یک تایپوگرافی جذاب، یک رنگ جذاب، یک طرح ساختاری جذاب شما را جذب کند و در نتیجه آن محصول را خرید کنید. اگر تجربه شما از این خرید و محصول ارضا کننده باشد در خرید های بعدی نیز به سراغ همان برند می روید و به برند های دیگری که در قفسه کنار این بسته بندی قرار گرفته اند توجه نخواهید کرد. پس در کنار حفاظت از محصول، بسته بندی نقش ایجاد ارتباط با مشتری یا مصرف کننده را نیز ایفا می کند که این مورد را می توان بعنوان برندینگ محصول یا کارخانه در نظر گرفت.

تعریف بسته بندی

بسته‌بندی، جزء ضروری یک محصول است که معرفی و محافظت محصول را از تولید تا مصرف بر عهده دارد. علم طراحی بسته‌بندی؛ دانش، هنر و فناوری محافظت از محصول برای نگهداری، انبارش، انتقال و توزیع، ذخیره، فروش و به‌کارگیری آن است به گونه‌ای که از سویی کمترین آزار در هنگام تولید تا مصرف به محتوای محصول و از سوی دیگر به محیط‌زیست وارد گردد.

بسته‌بندی شامل مراحل طراحی، ارزیابی، و تولید بسته‌ها می‌شود. بسته‌بندی به‌طور بسیار جامعی بر زندگی سایه افکنده‌است، به‌طوری‌که در اطراف خود آن را مشاهده می‌کنیم. از اقلام مواد غذایی و دارویی گرفته تا کالاهای مصرفی و لوازم خانگی و کالاهای صنعتی و استراتژیک مانند محصولات پتروشیمی همه با بسته‌بندی مرتبط هستند. وظیفه اصلی بسته‌بندی محافظت از محصول است.

بسته‌بندی با برچسب‌های استاندارد این امکان را می‌دهد تا متوجه شویم چه گونه محصولی درون بسته قرار دارد و شرایط حفظ و نگهداری آن چگونه است. سازمان جهانی استاندارد (ISO) و سازمان‌های معتبر و ملی استاندارد کشورهای پیشرفته گام‌های مهمی در تدوین استانداردهای بسته‌بندی و مشخصات فنی آن برداشته‌اند. همچنین در ایران نیز سازمان ملی استاندارد این وظیفه را بر عهده دارد.

در نتیجه به طور خلاصه من بسته بندی را این طور تعریف می کنم: 2 میم.

• میم اول برای محافظت از محصول و میم دوم برای معرفی محصول (برندینگ).

بخوانید: طراحی بسته بندی با هوش مصنوعی