انواع بسته بندی [از جنبه کاربرد و متریال]
در این مقاله میخوانیم :
بسته بندی چیست؟
بسته بندی، پوششی محافظ و تزئینی است که به دور محصول پیچیده می‌شود تا از آن در برابر آسیب‌های فیزیکی، رطوبت، نور و سایر عوامل خارجی محافظت کند.
علاوه بر این، بسته بندی نقش مهمی در معرفی برند، جلب توجه مشتری و افزایش فروش محصول دارد.
طراحی بسته بندی چیست؟
طراحی بسته بندی، فرآیندی خلاقانه و هدفمند است که به منظور خلق یک بسته بندی جذاب، کاربردی و متناسب با محصول انجام می‌شود.
یک بسته بندی خوب باید علاوه بر زیبایی ظاهری، اطلاعات لازم را به مشتری ارائه دهد، به راحتی قابل حمل و انبار باشد و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشد.
معرفی دوره طراحی بسته بندی
دوره طراحی بسته بندی، به علاقمندان به این حوزه کمک می‌کند تا اصول و مبانی طراحی بسته بندی را به طور کامل فرا بگیرند و مهارت‌های لازم برای خلق بسته بندی‌های خلاقانه و جذاب را کسب کنند.
سرفصل های دوره آموزش طراحی بسته بندی و لیبل:
- فصل 1 : مقدمه: معرفی دوره و مواردی که در این دوره آموزش داده می‌شود
- فصل 2 : طراحی دایلاین بسته بندی های سالید: آموزش اصول طراحی قالب‌های بسته بندی
- فصل 3 : طراحی ساختار های پیچیده و دشوار: آموزش طراحی دایلاین های خاص (پروژه های عملی)
- فصل 4 : طراحی گرافیک بسته بندی: یادگیری روش‌های ایجاد طرح‌ها و نقش‌های گرافیکی در بسته‌بندی
- فصل 5 : طراحی بسته بندی های فلکسیبل: آشنایی با طراحی بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر مانند بسته‌بندی‌های چیپس
- فصل 6 : طراحی بسته بندی های خاص: طراحی بسته‌بندی‌های خاص با استفاده از تکنیک‌های طلاکوب و برجسته‌سازی
- فصل 7 : بهینه سازی کد های رنگی در چاپ: آموزش استفاده بهینه از کدهای رنگی در طراحی بسته‌بندی برای حصول به نتایج بهتر در چاپ
- فصل 8 : طراحی لیبل: آموزش اصول اندازه گیری و طراحی لیبل های مختلف
- فصل 9 : خروجی مناسب برای ارسال به چاپخانه
انواع بسته بندی
حال که با تعریف بسته بندی آشنا شدید وقت آن است که انواع بسته بندی هارا بشناسید. بسته بندی هارا می توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد:
- متریال: جنس یا متریال یک بسته بندی ماده ای است که برای تولید بسته بندی استفاده می شود.
- کاربرد: کاربرد یک بسته بندی یعنی هدف آن بسته بندی از وجود اش.
انواع بسته بندی از جنبه متریال
بسته بندی ها با توجه به متریال یا ماده ای که در آنها استفاده می شود به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- بسته بندی های سالید (سخت): بسته بندی های سالید دارای ساختار مستحکمی می باشند و به راحتی خم نمی شوند. از آنها می توان به بسته بندی های کارتنی، مقوایی و… اشاره کرد.
- بسته بندی های فلکسیبل (نرم): به بسته بندی هایی می گویند که دارای ساختار نرم و ارتجاعی هستند و در برابر فشار به راحتی تغییر شکل می دهند. از آنها می توان به بسته بندی های نایلونی اشاره کرد.
پکچینگ سالید
همانطور که پیش تر به بسته بندی های سالید اشاره کردیم، بسته بندی یا پکجینگ سالید به بسته بندی هایی گفته می شود که دارای ساختار مستحکمی هستند و به راحتی خم نمی شوند یا مقدار خمیدگی یا فشردگی آنها بسیار کم می باشد. حال بیایید به چند مورد از بسته بندی های سالید اشاره کنیم و معایب و مزایای آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
پکیجینگ پلاستیکی
پلاستیک احتمالا جزو پر کاربردترین و پر مصرف ترین کالا ها در زندگی ما می باشند که برای حفظ و نگهداری مواد گوناگون استفاده می شوند. بر اساس آماری که در سال 2015 منتشر شد حدود نیم میلیارد تُن پلاستیک در این سال تولید شده بود؛ عددی که حتی تصورش هم سنگینی مطلب را ادا نمی کند. بی تردید یکی از بزرگترین مصارف در صنعت پلاستیک، تولید بسته بندی های پلاستیکی می باشد که از این مقدار سالانه حدود 350 میلیون تن بسته بندی پلاستیکی تولید می شود. بسته بندی هایی که بخاطر استحکام شان جزو بسته بندی های سالید قرار گرفته اند. به عنوان مثالی برای این نوع بسته بندی ها می توان به قوطی شامپو اشاره کرد.
مزایا:
فوق العاده انعطاف پذیر است و می توان آن را به هر شکل و فرمی تولید کرد.
سبک و با دوام است.
می توان آن را با ظاهر شفاف یا غیر شفاف تولید کرد. در نتیجه ظواهر متنوعی دارد.
پلاستیک ها در برابر هوا و برخی از انواع آنها در برابر حرارت و گرما نیز مقاوم اند.
معایب:
بزرگترین و شاهد تنها ترین عیب بسته بندی های پلاستیک این است که بازیافت آنها بسیار دشوار است. طبق گزارش نشنال جئوگرافیک تنها 9 درصد از پلاستیک ها بازیافت می شوند.
پکیجینگ شیشه ای
همانطور که می توانید شیشه بسیار قبل تر از پلاستیک برای بسته بندی مورد استفاده قرار می گرفته است. هم اکنون نیز با گذشت سال های زیاد و اصلاح کاستی ها شیشه بعنوان یکی از محبوب ترین انواع بسته بندی باقی مانده است.
مزایا:
طعم و تازگی محتویات خود را برای مدت طولانی تری حفظ می کند.
یکی از غیرسمی ترین انواع بسته بندی است.
می توان آن را به ظواهر متنوعی ساخت.
100% قابل بازیافت است.
معایب:
برای تولید به گرما و انرژی زیادی نیاز دارد.
هزینه تولید آن بالا است.
شیشه شکننده است لذا حمل و نقل ظروف شیشه ای دشوار است.
پکیجینگ فلزی
یکی از پرکاربرد ترین مواد در بسته بندی که برعکس پلاستیک کاملا قابل بازیافت است و به طبیعت آسیبی نمیرساند بسته بندی فلزی می‌باشد. فلز های مورد استفاده در بسته بندی آهن، آلومینیوم و قلع هستند. بسته بندی فلزی مقاومت بالایی دارد و در هنگام حمل و نقل و انبار کردن باعث آسیب دیدن محصول نمی‌شود.
مزایا:
فظروف فولادی فوق العاده بادوام هستند و برای حمل و نقل بارهای سنگین و تحمل در شرایط آب و هوایی سخت ساخته شده اند.
قابل بازیافت است. 70 درصد فولاد مورد استفاده در کشتیرانی دوباره مورد استفاده قرار می گیرد.
یکی از بهترین انواع بسته بندی ها برای محافظت از محصولات حساس است.
معایب:
وزن فولاد زیاد است.
یکی از گران قیمت ترین انواع بسته بندی ها است.
پکجینگ کاغذی/ مقوایی/ کارتنی
وقتی نامی از بسته بندی به وسط می آید اولین تصویری که در ذهن ما به وجود می آید تصویر بسته بندی های کاغذی یا کارتنی می باشد. ممکن است از خودتان سوال کنید که مگر در دنیا بسته بندی کاغذی هم وجود دارد؟ بهتر است بدانید که مقوا نیز در واقع یک نوع کاغذ می باشد، اما با وزن بالاتر تر. پس در واقع وقتی می گوییم بسته بندی مقوایی یعنی بسته بندی کاغذی، و برعکس… . بسته بندی های کاغذی و کارتنی جزو پر مصرف ترین بسته بندی ها می باشند که اغلب در فروشگاه ها و همچنین در حمل و نقل بیشترین استفاده را دارند.
مزایا:
مقوا و کارتن های چند لایه پایداری ساختاری بسیار خوبی برای حمل و نقل، ذخیره سازی و حتی بازاریابی محصولات دارند.
از آن جایی که چاپ روی مواد مبتنی بر کاغذ آسان است، به راحتی می توان این نوع پکجینگ را شخصی سازی کرد.
قابل بازیافت، کاملاً تجدیدپذیر و اغلب قابل استفاده مجدد است.
ظاهر مقوایی و جعبه ای بسیار جذاب است.
این نوع بسته بندی ها ارزان قیمت می باشند.
وزن کمی دارند.
معایب:
به اندازه برخی دیگر از مواد بسته بندی محکم نیست و ممکن است به محصول داخل آن آسیب برسد.
قاومت بسته بندی های کاغذی در برابر رطوبت بسیار کم است.
پکجینگ فلکسیبل
این نوع از بسته بندی بیشتر در بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود که دارای تاریخ مصرف هستند و بسته بندی باید در نگه داری محصول کمک کند. در بسته بندی انعطاف پذیر که به آن فلکسیبل پکیجینگ می گویند از متریال هایی مانند انواع فیلمهای پلاستیکی، فیلمهای آلومینیومی و کاغذ استفاده می‌شود. این متریال ها گاهی به صورت تک لایه و گاهی به صورت چند لایه به هم چسبیده که به آن لمینت می گویند. ضخامت این فیلها می تواند از زیر ده میکرون شروع و تا بیش از صد میکرون ادامه پیدا کند. بسته بندی های فلکسیبل نسبت به بسته بندی های سالید دارای استحکام ظاهری زیادی نیستند اما این بدان معنا نیست که بسته بندی های فلکسیبل مقاومت کمی در برابر محیط اطراف نشان می دهند و باعث آسیب به محصول می شوند! بلکه این نوع بسته بندی ها نیز به خوبی می توانند از محصول خود مراقبت کنند و با سلامت کامل آن را به دست مصرف کننده خود برسانند.
ممکن کنجکاو باشید که فیلم های بسته بندی چی هستند؟ به طور کلی عبارت فیلم به لایه نازکی از ماده اطلاق می شود که دارای پیوستگی منظم و با قابلیت انعطاف بالا است. فیلم بسته بندی نیز یک غشای نازک از متریال پلاستیک است که به عنوان ماده اولیه در صنعت بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرد.
این فیلم ها برای بسته بندی محصولات مختلف به کار برده می شوند و می توانند از سه جنبه از محصولات محافظت کنند که شامل مواد شیمیایی (گازها، رطوبت و نور)، عوامل بیولوژیکی (میکرو ارگانیسم ها، حشرات و حیوانات) و آسیب های فیزیکی (برش، پارگی، سوراخ شدن) است. ما در فصل مربوط به چاپ درباره انواع فیلم های بسته بندی صحبت خواهیم کرد.
انواع بسته بندی از جنبه کاربرد
بسته بندی ها فقط از جنبه متریال تقسیم بندی نمی شوند بلکه از جنبه کاربردی که در حفاظت از محصول یا حمل و نقل آن دارند نیز تقسیم بندی می شوند. آموزه ی این تقسیم بندی باعث خواهد شد از این به بعد وقتی بسته بندی را می بینید با خود فکر کنید که آیا این بسته بندی اولیه، ثانویه یا سوم است؟
همانطور که متوجه شدید در دنیای بسته بندی، آنها را از جهت کاربرد به 3 دسته اصلی تقسیم بندی می کنیم:
- بسته بندی اولیه: به بسته بندی گفته می شود که در تماس مستقیم با محصول می باشد.
- بسته بندی ثانویه: به بسته بندی گفته می شود که بسته بندی اولیه را در بر می گیرد. هدف آن معمولا برندینگ و محافظت بیشتر از محصول می باشد.
- بسته بندی سوم یا مادر: به بسته بندی گفته می شود که بسته بندی اولیه و ثانویه را همزمان در بر می گیرد. هدف از این نوع بسته بندی معمولا حمل و نقل آسان می باشد و برندینگ قوی عموما هدف ما نمی باشد.
بیایید با ذکر مثالی انواع بسته بندی ها از جنبه کاربرد را فرا بگیریم: همه ما حداقل یک بار ژله درست کرده ایم. اگر تا کنون پودر ژله خرید کرده باشید متوجه شده اید که پودر ژله داخل یک کیسه پلاستیکی (بسته فلکسیبل) قرار گرفته است. این بسته بندی پلاستیکی که عموما از جنس فیلم پلی استر می باشد ارتباط مستقیم با محصول که پودر ژله می باشد دارد. بنابراین می توان گفت که بسته فلکسیبل ما از نوع بسته بندی اولیه می باشد. حال در قدم بعد همین بسته بندی فلکسیبل داخل یک بسته بندی مقوای 250 گرمی قرار می گیرد. این نوع بسته بندی که از جهت متریال از نوع بسته بندی سالید می باشد، بسته بندی ثانویه است؛ چرا که بسته بندی ثانویه را در بر گرفته است.
واضح است که حمل و نقل این بسته بندی های کوچک از کارخانه تا فروشگاه کار سختی است و چیدمان آنها در خودرو حمل و نقل می تواند بسیار آزار دهنده و وقت گیر باشد؛ بنابراین اینجا وقت آن می رسد که برای حل این مشکل به سراغ یک بسته بندی دیگر برویم که تعدادی از بسته بندی هارا داخل آن بچینیم که مشخصا این بسته بندی، بسته بندی مادر یا ثانویه می باشد. اگر به مثال پودر ژله برگردیم، بسته بندی مقوایی ما به تعداد 10 عدد داخل یک بسته بندی مقوایی دیگری قرار میگیرند که همان بسته بندی مادر می باشد.
نکته مهمی که وجود دارد این است که بسته بندی ثانویه یا مادر می تواند چند مرتبه تکرار شود. به طور مثال همان بسته بندی مادر پودر ژله ممکن است به تعداد 10 بسته دیگر داخل بسته بندی کارتنی بزرگی قرار بگیرد تا حمل نقل را آسان تر کند. این موضوع به عامل سایز بسته بندی بستگی دارد.
معمولا برندینگ بر روی بسته بندی مادر به طور قابل توجهی انجام نمی گیرد و از روش های بسیار ارزان استفاده می کنند. بخاطر این است که گروه مخاطب بسیار محدودی (فروشندگان) را در بر می گیرد و با مصرف کننده اصلی ارتباط بصری ندارد. البته این موضوع بستگی به صنف دارد، ممکن است بیزینسی وجود داشته باشد که اتفاقا گروه مخاطبان آن فروشندگان باشد.
یادتان باشد که یک محصول ممکن است هر سه نوع بسته بندی را داشته باشد. مثل مثال پودر ژله. اما برخی از محصولات ممکن است یک یا تعدادی از انواع بسته بندی هارا داشته باشند. مثلا چیپس: اگر به این محصول دقت کنید متوجه می شوید که ارتباط مستقیم آن با یک بسته بندی از نوع فلکسیبل می باشد که فیلم آن از نوع OPP می باشد. اما بسته بندی ثانویه برای این محصول وجود ندارد. حال ممکن است تصور کنید که چون بسته بندی ثانویه برای این محصول وجود ندارد پس بسته بندی مادر نیز وجود ندارد! اما این تصور اشتباه است زیرا که بسته بندی چیپس نیز اندازه کوچکی دارد و برای حمل و نقل آسان باید از یک بسته بندی مادر استفاده گردد.
نظرات شما
هنوز برای این نوشته دیدگاهی ثبت نشده!
نظر دهید